REPREZENTACIJA Drugog svetskog rata (u politikama i praksama sećanja u SFRJ)

Četvrti seminar za svakoga posvećen je reprezentacijama Drugog svetskog rata u memorijalnim, kulturnim i političkim praksama u SFRJ. Izlagači/ce kroy predavanja i diskusije zajedno sa publikom bavili su se pitanjima predstavljanja ili reprezentacije rata, okupacije, kolaboracije, terora, ratnih zločina, kao i oslobodilačke i antifašističke borbe. 

Predavači:
Vjeran Pavlaković (istoričar, Sveučilište u Rijeci)
Irena Šentevska (doktorantkinja na Univerzitetu umetnosti u Beogradu)
Sezgin Bojnik (sociolog i doktorant na Univerzitetu u Helsinkiju)
Boško Prostran (politikolog i reditelj, Beograd)

Moderator: Dušan Grlja

Kao i na prethodim seminarima za svakoga, naučno i specijalističko znanje se kroz prezentacije i debatu čini univerzalno dostupnim i operativnim. Više informacija o seminaru kao i prijave za učešće mogu se obaviti preko adrese starosajmiste.info@gmail.com

Koordinacija: Nebojša Milikić

Program u okviru projekta Poseta Starom sajmištu / Staze realizuje se uz podršku Fondacije Roza Luksemburg.

Apstrakti i biografije izlagača

Vjeran Pavlaković
Revolucionarno pamćenje: Predstavljanje Narodnooslobodilačke borbe u komemorativnoj kulturi SFRJ

Titoistička Jugoslavija je svoj legitimitet crpla iz Narodnooslobodilačke borbe partizana, koja je bila i temelj novog komunističkog režima nakon 1945. godine. Komunistička partija Jugoslavije (kao i kasnije Savez Komunista Jugoslavije) težila je monopolu na narative o Drugom svetskom ratu kroz komemorativnu kulturu koja je uključivala posvudašnje podizanje spomenika i memorijala, politizovane rituale, visokorazvijenu filmsku industriju i kult ličnosti koji se oformio oko Tita. Analizom nekoliko slučajeva u SR Hrvatskoj, ovo izlaganje prati kako su komemorativni rituali funkcionisli i kako su se menjali dok se socijalistički sistem urušavao.

Dr Vjeran Pavlaković je docent na Odseku za kulturalne studije na Univerzitetu u Rijeci. Doktorirao je istoriju 2005. godine na Univerzitetu Vašington. Publikovao je radove o politici sećanja, komemoraciji Drugog svetskog rata, ratnim zločincima i tribunalima za ratne zločine, demokratizaciji u Hrvatskoj i bio jedan od urednika knjige Serbia since 1989: Politics and Society under Milošević and After (2005). Skoriji radovi uključuju i “Flirting with Fascism: The Ustaša Legacy and Croatian Politics in the 1990s” u Una storia balcanica: Fascismo, comunismo e nazionalismo nella Jugoslavia del Novecento (2008), “Red Stars, Black Shirts: Symbols, Commemorations, and Contested Histories of World War Two in Croatia,” an NCEEER Working Paper (2008), and “The Commemorative Culture of Bleiburg, 1990–2009,” u Kultura sjećanja: 1945 (2009).  Vjeran Pavlaković je učestvovao i u koncipiranju statuta REKOMa.

Irena Šentevska
Filmske žrtve Drugog svetskog rata na prostoru bivše Jugoslavije ili ‘Koliko je Nemaca stvarno ubio Valter?’

a) Ko je pobedio u Drugom svetskom ratu na prostorima bivše Jugoslavije ? b) Ko je rat izgubio, a c) ko su u ovom ratu bile žrtve ? Ova naizgled jednostavna pitanja dobijaju različite odgovore ako za njima tragamo u igranim filmovima s ratnom tematikom. a) Bata Živojinović, b) Nemci i c) tifusari & goloruki narod samo je jedna od mogućih kombinacija odgovora. Na primerima različitih autorskih poetika u okviru jugoslovenske kinematografije (1947-1991.) pokušaću da mapiram drugačije odgovore, kao i da pokažem zbog čega su ova pitanja još uvek relevantna za savremeni diskurs o politikama i konsekvencama reprezentacije istorijskih činjenica u medijskoj kulturi post-jugoslovenskog ‘regiona’.

Irena Šentevska, (1971) Beograd. Diplomirala na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Zvanje magistra umetnosti iz oblasti scenskog dizajna stekla je 2005. godine, a zvanje magistra iz oblasti teorije umetnosti i medija 2008. godine. Trenutno priprema doktorsku disertaciju na Grupi za teoriju umetnosti i medija Univerziteta umetnosti. Profesionalno se usavršavala na European Diploma for Cultural Management /Fondacija 'Marcel Hicter', Brisel. Tokom školske godine 2006./07. angažovana je kao predavač na predmetu Teorija i kritika scenskog dizajna u okviru interdisciplinarnih poslediplomskih studija Univerziteta umetnosti, a kao gostujući predavač u nastavi na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu i odseku za arhitekturu Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu.

Sezgin Bojnik
"Reprezentacija učešća Albanaca u NOB-u kao nastavak (podleganja nadodređenosti) istoricističkog diskursa (u sociologiji i istoriografiji)" 

U početku mog izlaganja razviću teoretsku propoziciju o istoricizmu kao ideološkoj nadodređenosti koja konstituiše odnose mnogih srpskih istoričara i publicista prema Albancima. Pokušaću, preko analize teksta Dimitrija Tucovića “Srbija i Albanija” da abstrakujem ovaj problem na teoretski i hipotetični nivo. Posle ovog kratkog uvida, preko raznih primera reaproprijacije Tucovića tokom osamdesetih obrazložiću svoju tezu o istoricističkoj nadodređenosti.

Pokušaću zatim da postavim teoretsko pitanje da li u bilo kojoj formi ova nadodređenost može da se detektuje i u diskursu o učešću Albanaca u NOBu. Potkrepljujući ovu tezu sa raznim konkretnim primerima (iz filmova i iz istoriografije) pokazaću da diskurs o albanskom učešću u NOB-u jeste nadodređen istoricizmom. Završiću svoje izlaganje sa jednim predlogom o mogućoj istoriografiji o NOB-u i o antifašizmu uopšte, koja nije nadodređena istoricizmom.

Sezgin Boynik (1977), rođen je u Prizrenu, trenutno živi u Helsinkiju. Doktorant je na odseku kulturnih politika Jyvaskyla Univerziteta u Finskoj sa temom “Kulturne Politike Crnog Talasa između 1963. i 1972.”. Objavio je u skorije vreme tekstove u raznim stručnim publikacijama o vezi između nacionalizma i savremene umetnosti, o Dušanu Makavejevu, o konceptu kolektiva u političkoj umetnosti i o ulozi slogana u umetničkoj praksi.

Boško Prostran
Pesma koja traje

Emisijom, Pesma koja traje, realizovanom u saradnji sa Javnim servisom Srbije, Redakcijom za istriografiju i emisijom Trezor, Medijska arheologija otpočela je ciklus programa Omladinska kultura u SFRJ. Istražujući kontekst, prethodnice i proizvodni proces serije nastale početkom 1980-ih, dolazi se do zanimljivog niza televizijskih emisija proizvedenih u toku nekoliko decenija koji pokazuje promenu u procesu prenošenja vrednosti jugoslovenskog društva omladini. Društveni i medijski sistem koristio je popularnu muziku kao komunikacijsko sredstvo sopstvenog podmlađivanja i pokušavao je da kroz formu didaktičke muzičke emisije “održi ideološku vezu” sa mladima. Kakvu je funkciju i kakav rezultat u ovoj “vezi” imalo sećanje na Drugi svetski rat?

Boško Prostran je nezavisni filmejker iz Beograda. Diplomirao je na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, masterirao na programu Digitalne umetnosti i novi mediji Fakulteta za medije i komunikacije, gde radi kao asistent. Prostran sa Isidrom Ilić čini umetnički duo Doplgenger, čija praksa počiva na preispitivanju filmskog medija, jezika, strukture, teksta. Uža struka mu je video montaža i postprodukcija. Radio je u Akademskom filmskom centru Doma kulture Studentski grad kao producent, snimatelj i montažer. Bio je asistent Tomislavu Gotovcu i Dušanu Makavejevu. Član je tima projekta “Medijska arheologija”, koji se bavi arhiviranjem i istraživanjem audio-vizuelnih programa kroz predavanja i diskusije na temu medija i sećanja. www.doplgenger.org

Moderator seminara je Dušan Grlja (sociolog, Beograd)

Komentator je Srđan Radović, etnolog (Etnografski institut SANU)

Priprema i koordinacija seminara: Nebojša Milikić

Četvrti seminar je i svojevrstan uvod u posete spomen područjima i memorijalnim centrima u Jasenovcu (početkom juna), Kraljevu i Kragujevcu (tokom oktobra), koje će biti organizovane u okviru projekta Poseta Starom sajmištu.

Prijave za učešće na seminaru mogu se obaviti preko adrese starosajmiste.info@gmail.com