Obilazak mesta Topovske šupe kod Autokomande

Na ovom linku možete naći video i audio vodič "Logor Topovske šupe" 

_________________

Obilazak je realizovala radna grupa koja je istraživala i prezentovala istorijski kontekst logora, zajedno sa govornicama koje su svedočile iz sopstvenog iskustva. Pored istorijskih činjenica govorilo se o elementima istorijskih fašističkih ideologija i analizirane su pojave rasne diskriminacija prema Romima u savremenom društvu.

Grupu od četrdesetak prisutnih, koja se okupila na terenu blizu autokomande, Milan Radanović je podsetio na istorijski kontekst 1941. u okupiranom Beogradu, kao i na okolnosti koje su doprinele nastanku logora Topovske šupe. Osnovna namena logora Topovske šupe bila je da bude svojevrsni rezervoar talaca za masovna streljanja zbog nemačkih gubitaka u borbama sa ustanicima u Srbiji. U logoru Topovske šupe bili su izolovani jevrejski muškarci iz Banata, iz Beograda i nekih drugih gradova severne Srbije, počev od 22. avgusta 1941. Interniranje romskih muškaraca započeto sredinom septembra, intenzivirano je krajem oktobra 1941, kada su Nemci i pripadnici kvislinške žandarmerije izvršili čitav niz racija u beogradskim naseljima kao i u okolnim selima. Masovna streljanja jevrejskih i romskih zatočenika logora Topovske šupe započela su već 9. oktobra 1941. i vršena su od strane vojnika nemačkog Wermacht-a u nekoliko navrata tokom oktobra, na stratištu pokraj banatskog sela Jabuka i na stratištu pokraj podavalskog sela Jajinci, u ime odmazde zbog gubitaka nemačkog okupatora u borbama protiv partizanskih ustanika u Šumadiji. Nakon likvidacije logora Topovske šupe, usledilo je formiranje logora na Beogradskom sajmištu. Uporedo sa prvim grupama jevrejskih žena i dece na Sajmištu je internirani su i žene i deca pobijenih romskih zatočenika logora Topovske šupe.

Tokom vođenja Borka Vasić, jedna od vodičica, svedočila je o uspomeni na članove porodice njene majke, pripadnike romske zajednice iz Šapca, koji su bili žrtve ovog logora. Takođe govorila je i o identifikaciji ubijenih logoraša koja je organizovana nakon rata. Identifikacija se vršila putem pronađenih zapisa na filmskoj traci. Kao Romkinja koja živi u jednom od neformalnih naselja u Beogradu Borka Vasić je govorila i o savremenim oblicima rasizma prema Romima i rasnoj segregaciji.

U blizini objekata u kojima se nalazio logor Topovske šupe 2004. godine je podignut memorijal sa spomen pločom. Na ovom mestu ukazano je na planove koji podrazumevaju uklanjanje objekata nekadašnjeg logora. Naime, lokacija na kojoj se nalazio logor Topovske šupe, u toku procesa privatizacije društvene, tj. državne imovine postala je vlasništvo kompanije Delta. Predstavnici ove kompanije počev od 2008. najavljuju podizanje tržnog centra na ovoj lokaciji, što povlači i uklanjanje preostalih objekata nekadašnjeg logora.

Jovana Vuković, aktivistkinja za prava manjina, govorila je o savremenoj rezidencijalnoj diskriminacioji kao teškom obliku savremene rasne diskriminacije na državnom nivou. Pored spomen obeležja Topovske šupe nalazi se malo neformalno naselje u kome žive Romi u barakama bez struje, vode i kanalizacije. Tokom obilaska lokacije prisutne/i su imale/i priliku da posete stanovnice i stanovnike naselja i da sa njima porazgovaraju o problemima sa kojima se suočavaju svakodnevno u naselju. U naselju je bilo reči o pravno nevidljivim licima, ljudima bez dokumenata koji se nalaze u poziciji da ne mogu da ostvare svoja prava. U Beogradu postoji 150 neformalnih naselja, dok u celoj Srbiji postoji oko 600 takvih naselja.

Obilazak je pripremila radna grupa koju su činile/i: Borka Vasić, Jovana Vuković, Milan Radanović, Rena Redle i Ana Vilenica.

Voditeljica radne grupe: Ana Vilenica
Ideja i koordinacija organizovanih vođenja: Rena Redle
Organizacija i produkcija: Kulturni centar Rex/ fond B92
Realizovano uz pomoć: Kancelarije za jugoistočnu Evropu fondacije Roza Luksemburg